Gmina Biała Podlaska położona jest na granicy Europy Zachodniej (Nizina Południowopodlaska) i Europy Wschodniej (Polesie Podlaskie). Te dwa regiony dzieli rzeka Krzna największy lewobrzeżny dopływ Bugu.
Gmina Biała Podlaska jest jedną z dziewiętnastu gmin powiatu bialskiego. Leży w północnej części województwa lubelskiego. Siedzibą gminy jest sześćdziesięciotysięczne miasto Biała Podlaska, którą gmina okala i stanowi jego naturalne zaplecze. Osią komunikacyjną gminy jest droga krajowa nr 2 (międzynarodowa E30) oraz magistrala kolejowa Europy E20.
Obszar gminy wynosi 32 476 ha.
W gminie jest 41 sołectw i 45 miejscowości.
Liczba ludności wynosi 14 465 osób (na dzień 31.12.2018).
Gęstość zaludnienia jest bardzo niska i wynosi 44 osoby na km2.
Na terenie gminy nie działają duże zakłady przemysłowe – większość mieszkańców zajmuje się rolnictwem lub prowadzi małe przedsiębiorstwa. Duży odsetek terenów Gminy stanowią użytki rolne – to obszar 20 600 ha, niemal 64 % powierzchni gminy, na który składa się ponad 3500 gospodarstw rolnych – oraz lasy. Dzięki takiej strukturze, na terenie gminy rozwija się baza agroturystyczna, powstają nowe szlaki turystyczne. Oferta turystyczna gminy obejmuje atrakcje architektoniczne, jak zdobiony pięknymi polichromiami kościół w Sworach, zespół dworsko – pałacowy w Roskoszy , kamienne baby w Woskrzenicach Dużych oraz turystyczne: szlak kajakowy Bug – Krzna, szlaki konne, rowerowe i piesze wraz ze stale rozbudowywaną infrastrukturą. Szlaki lądowe prowadzą w pobliżu świetlic wiejskich i innych obiektów, które stanowią Szlak Ginących Zawodów – w pracowniach prowadzonych przez twórców ludowych poznać można tajniki tkactwa, garncarstwa, zdobnictwa ludowego oraz opanować podstawy tradycyjnego tańca ludowego i śpiewu.
Aktywność mieszkańców wyraża się nie tylko ilością prężnie działających klubów kultury, ale również liczebnością członków Ochotniczej Straży Pożarnej – w 12 jednostkach, z których 4 należą do Krajowego Systemu Ratowniczo – Gaśniczego, działa 425 czynnych strażaków ochotników.
Gmina dostrzega potencjał krajobrazu i aktywności kultywowanej tradycji ludowej, ale nie zapomina o rozwoju. Mocną stroną jest posiadana infrastruktura oświatowa, która zapewnia dobre warunki do nauki około 1200 uczniom szkół podstawowych i gimnazjalnych, którzy oprócz budynków szkół mają do dyspozycji 3 hale sportowe i sale gimnastyczne oraz boiska.
Stale prowadzone są też prace związane z budową nowych odcinków utwardzonych dróg (sieć dróg gminnych sięga 260 kilometrów), sieci kanalizacyjnych i wodociągowych, przy których gmina w dużej mierze korzysta z unijnych środków finansowych.
Herb Gminy Biała Podlaska
Po reformie administracyjnej z 1975 r. powstała gmina wiejska Biała Podlaska będąca jednostką różną od noszącego tę samą nazwę miasta wojewódzkiego. To administracyjno – prawne rozdzielenie przez długi czas nie mogło znaleźć swego wyrazu w sferze heraldycznych znaków samorządowych, bowiem takie nie były znane przed 1990 r. dla struktur gminnych. Przywilej posiadania herbu miały tylko miasta.
Dopiero ustawa o samorządzie terytorialnym z 8 III 1990 r. wprowadziła nowy rodzaj znaku herbowego – herb gminy, zarówno wiejskiej jak i miejskiej.
W licznej grupie gmin pragnących mieć swój własny herb znalazła się także Biała Podlaska. Opracowanie tego herbu – podobnie jak w przypadku wszystkich innych gmin polskich – wymaga podjęcia prac od podstaw, tj. od zaplanowania jego motywu treściowego. Nierzadko się zdarza, że w podobnej do Białej Podlaskiej sytuacji podziału administracyjnego, herb gminy w mniej lub bardziej bezpośredni sposób nawiązuje do herbu wyłączonego z niej miasta, które taki znak posiada z reguły od dawna.
Własny herb o odległej metryce ma również miasto Biała Podlaska. Przedstawia on w polu czerwonym św. Michała Archanioła w srebrnej szacie z mieczem w prawej ręce i wagą w lewej stojącego na smoku zielonym. Takie przedstawienie znane jest z osiemnastowiecznej pieczęci, chociaż nie wykluczone, że jego początki sięgają końca XVII w. Władze gminy nie zdecydowały się wykorzystać treści herbu miejskiego dla stworzenia własnego znaku herbowego. Jednocześnie niemożliwe okazało się odwołanie do lokalnej tradycji heraldycznej związanej z ośrodkami bezpośrednio położonymi na obszarze gminy. W jej obecnych granicach znajduje się 45 miejscowości, z których wszystkie są wsiami i taki sam charakter miały w dawnej Polsce . Brak wśród nich ośrodków miejskich, a zatem i związanych z nimi herbów. Jedną z kilku możliwych dróg postępowania w kreowaniu zupełnie nowego herbu jest odwołanie się do historii obszaru, na którym położona jest gmina.
Realia historyczne dobrze uzasadniają przyjęty kształt herbu, są one bowiem wspólnym elementem świadomości społecznej jej mieszkańców. Herb zatem jawi się tu jako znak wspólnoty wyrosły z pamiętanej także dziś tradycji historycznej. Należy więc sięgać do takich faktów dziejowych, które dla tego obszaru były szczególnie znaczące które podkreślały jego tożsamość, ale jednocześnie nie były epizodami lecz trwały w długim czasie wyciskając swoje piętno w pamięci kolejnych pokoleń. To odwołanie się do historii wychodzi zarazem naprzeciw potrzebie poszukiwania wspólnych korzeni dzisiejszej społeczności gminnej, która w obecnym kształcie podziałów administracyjnych ma przecież zaledwie kilkunastoletnią tradycję. W rzeczywistości jest ona o wiele starsza.
Obszar dzisiejszej gminy Biała Podlaska związał się z dziejami Polski na skutek unii z Litwą zapoczątkowanej układem w Krewie z 1385 r. Tworzył on fragment zachodniej rubieży Wielkiego Księstwa Litewskiego rozpostartej dość szerokim pasem na lewym brzegu środkowego Bugu. Od samego początku był to teren pograniczny między Polską a Litwą i takim pozostał, choć w zmiennym kształcie, aż do końca XVIII w. Część tego obszaru w ramach województwa podlaskiego została włączona w 1569 r. do Korony, natomiast pozostała część na wschód od Białej Podlaskiej, łącznie z tym miastem, pozostała nadal przy Litwie. Administracyjnie należała ona do województwa brzeskiego. Pogranicze to chyba najważniejsza, najbardziej wyraźna cecha tego terytorium. Tędy przechodziła granica polityczna dwóch zunifikowanych państw, z którą pokrywała się granica administracyjna między województwami koronnymi i litewskimi. Tutaj krzyżowały się wpływy kulturowe (polskie, litewskie, ruskie) i wyznaniowe (katolicyzm, prawosławie, unici). Wiele z tych zjawisk nie zanikło wraz z upadkiem Rzeczypospolitej Obojga Narodów, przetrwało w XIX i XX w., co więcej są one wciąż obecne w życiu dzisiejszej społeczności gminy a nawet je] sąsiedztwa.
Dla wyrażenia pogranicznego charakteru tego obszaru można wykorzystać symbolikę państwową dawnej Polski i Litwy. Spotkać ją można w herbie województwa podlaskiego pochodzącego z II połowy XVI w., który przedstawiał w tarczy dzielonej w słup (pionowo) Orła Białego (herb Królestwa Polskiego) i Pogoń (herb Wielkiego Księstwa Litewskiego). Ten kształt herbu wyrażał związek polityczny tego pogranicznego województwa, włączonego ostatecznie do Polski. Dla herbu gminy Biała Podlaska można zaproponować dziś konstrukcję o podobnej treści lecz bardziej symboliczną w swojej formie. Składałaby się ona z lewego skrzydła orła nawiązującego do herbu Polski Orzeł Biały, połączonego z prawym ramieniem zbrojnym dzierżącym miecz, co jest wyraźnym odesłaniem do herbu Litwy Pogoni. Skojarzenie w jedną całość dwóch uszczerbionych godeł państwowych Orła Białego i Pogoni symbolizuje związki polityczne i kulturowe, których świadkiem przez kilka stuleci było terytorium dzisiejszej gminy Biała Podlaska leżące na granicy obu państw. W ramieniu zbrojnym można się też doszukiwać odesłania do herbu dawnego województwa brzeskiego, na obszarze którego częściowo leży obecna gmina Biała Podlaska. Przedstawiał on odmianę Pogoni litewskiej używanej do znaków terytorialnych. Nie sposób też nie dostrzec związku między ramieniem zbrojnym a postacią św. Michała Archanioła z historycznego herbu Białej Podlaskiej. Święty ten w prawym ręku trzyma uniesiony miecz. Ta konotacja, choć może zbyt pośrednia, przywołuje jednak na myśl ścisły związek jaki istnieje między miastem a jego społecznym i gospodarczym otoczeniem wydzielonym dziś w osobną, gminną jednostkę administracyjną. Obok połączonego orlego skrzydła i zbrojnej prawicy w godle herbu znajduje się też trąba myśliwska usytuowana pod nimi pionowo ustnikiem do góry. Ten przedmiot pochodzi z herbu Radziwiłłów przedstawiającego trzy trąby. Wprowadzenie go do herbu gminy ma podkreślić związek tego obszaru z dawnymi właścicielami, którzy w tak wyraźny sposób odznaczyli się w jego dziejach. Do Radziwiłłów należała też Biała Podlaska nazywana dawniej Białą Radziwiłłowską. Im zawdzięcza ona swój gospodarczy i kulturalny rozwój, którego świadectwa są widoczne jeszcze dzisiaj. Barwy herbu gminy Biała Podlaska nawiązują bezpośrednio do barw tych znaków herbowych, które użyczyły mu swej symboliki. Pole tarczy jest barwy czerwonej, podobnie jak w herbach Orzeł Biały i Pogoń. Wprowadzenie tej barwy odpowiada też zasadom polskiej heraldyki miejskiej, w której dominują dwie barwy – czerwona i błękitna. Skrzydło, ręka zbrojna oraz miecz są srebrne (mogą być przedstawiane jako białe), co odpowiada ich wzorom z herbów państwowych. Barwy trąby myśliwskiej nawiązują do barw herbu Trąby. Jest to więc trąba czarna ze złotymi nawiązaniami.
W języku heraldyki herb gminy Biała Podlaska powinien być opisywany: w polu czerwonym skrzydło orła srebrne od lewej, połączone z ramieniem zbrojnym srebrnym z takiż mieczem, poniżej zaś czarna trąba myśliwska o nawiązaniach złotych w słup ustnikiem do góry.